MADHURAVANI  TELUGU MAGAZINE

ఇదివరలో పాలపర్తి ఇంద్రాణి గారి పుస్తకాలు పరిచయం చేసినట్లు గుర్తు.  అందులో ఆమె రాసిన ‘ఱ’ ఒకటి. పుస్తకాలకి ఇలాంటి పేరేమిటో అనిపిస్తుంది సహజంగా.  మొదటి సారి ‘కాకీక కాకికి కాక’ అన్న పుస్తకం పేరు ముందర సరిగా అర్థమయేటట్లు చదవడమే కష్టమయింది.  కాసేపటికి ఒక కాకీక (కాకి యొక్క ఈక) కాకికి (అవును మరి కాకికి) కాక ఇంకెవరికి?    

​

చిట్టెన్ రాజు గారు ‘ఇంద్రాణికి ముక్కుపడక’ అంటూ రాసిన ముందు మాటలో చెప్పిన గోతిలో పడిపోయాను.  ఆయన అంటారు “ఇంద్రాణి రచనలు అనగానే ‘హమ్మయ్య’ అసలైన అనుభూతి కవిత్వం చదువుకోవచ్చును’ అని అనుకోకుండానే అనుకునే ఆమె ప్రపంచవ్యాప్త అసంఖ్యాక అభిమానులని ఈ పుస్తకం భలే బోల్తా కొట్టిస్తుంది” అని.  ఇంతకీ నేనూ మోసపోయాను. కవిత్వం కోసం పేజీలు తిప్పుతుంటే కనిపించినవి వ్యాసాలు. ఓ పదిహేడు చిన్న చిన్న వ్యాసాల సంపుటి ఈ పుస్తకం. వ్యాసాలు చిన్నవే అయినా భావాలు పదును. అవి అనుభవాల అనుభూతులు.  ఇంద్రాణి కవిత్వమే రాయనక్కరలేదు. వచనం రాసినా అంత సూదిగానూ ఉంటుంది. అంత లోతూ ఉంటుంది. అంతా గాంభీర్యతా ఉంటుంది. అంత సూక్ష్మతా ఉంటుంది.  

​

Walmart వ్యాసంతో మొదలవుతుంది పుస్తకం.  షాపు మధ్యలో నిలబడి చుట్టూతా చూస్తూ ఒక అబ్జర్వర్ గా కొంచెం వ్యంగ్యం, కొంచెం విసుగు భావాలతో రాసిన వ్యాసమిడి.  చదువరిని కూడా మూడువందల అరవై డిగ్రీలలో నడిపించే అబ్జర్వేషన్స్. అలాగే Nails అనే వ్యాసం కూడా ఒక వ్యంగ్య పరిశీలనే.  “నీలి నీలి సినేమాలు చూసుకుంటూ రూమ్ రెంటు షేర్లు చేసుకుంటూ ఖాళీ బడ్వైజరు టిన్నులు పోగేసి అమ్ముకునే చెత్తనాకొడుకుల్లో నా రాకుమారుడు లేదంటావు గానీ అదే రియాలిటీరా వెర్రితల్లీ.  ఆ పుష్కాల్లోంచి పుట్టిన తలగాయని శీకాయివేసి వేళ్ళ్తతో బాగా రుద్దు’ అన్న మాటల్లో పచ్చి నిజం, సమాజాన్ని నిలువునా కోసేయగలిగే మాటల ఈటెలు ఈ రచయిత్రి తన సొత్తు చేసేసుకుంది.  

​

National Zoo – మనందరం జూ కెళ్ళి చక్కగా జంతువులు మనపక్కొచ్చేలా ఫూటోలు తీయించుకుంటామా ఎంచక్కగా?  ఈవిడకి ఇంకేవేవో కనబడతాయి. ‘ఈ జంతువుల్ని పట్టడం, వాట్ని జూల్లో, ఇళ్ళల్లో, బోనుల్లో పెంచడం పెద్ద యాపారం.  మాళ్ళా వాటికి పాకేజీల్లో ఆహారం. వాటికి జబ్బోస్తే మందు. డాక్టర్లు. ఏమనుకుంటున్నావ్?’ అని. ఇలా సాగుతాయి కొన్ని వ్యాసాలు.  అన్నీ కావు. ‘నేనెవరు’ అన్న ప్రశ్నతో సమాజంలో చుట్టూ వున్న వెయ్యి వేల అద్దాలలో ఇంకేదో చూస్తున్నామనుకుంటూ మన ప్రతిబింబమే మనం చూసుకుంటున్నామేమో అని గుర్తు చేస్తుంది రచయిత్రి.  ‘ఆంధ్రా విలాస్ కాఫీ క్లబ్బు’ ప్రముఖ కొన్ని దశాబ్దాల క్రితం రచయితలు, కవులని ఓ చోట చేర్చి వాళ్ళవైన డైలాగులతో సరదాగా అల్లిన రచన.  

​

అంత సూది పోట్లలోనూ, సీరియస్ ఆలోచనలు లేవని కాదు.  ‘యథా కాష్టంచ కాష్టంచ’ లో రచయిత్రి మాటల్లో “నిన్నటి రోజున మతాబాల్లా వెలిగిన స్నేహాలు, చిచ్చుబుడ్లలా వెళ్లివిరిసిన ఆప్యాయతలూ, ఇవాళ మాసిపోక తప్పదు.....మరణం తట్టని తలుపు లేదు.  అస్మదీయులని తస్మదీయులని ఒకే గాట కట్టి మాటు వేసి ఎత్తుకుపోతుంది” – ఒక నిస్పృహ, ఒక జీవిత సత్యం, మరి కొంచెం వేదాంతం కనిపిస్తాయి.  

​

కవిత్వం గురించి కొన్ని ఆలోచనలు పంచుకున్నారు ఇంద్రాణి గారు.  ఒక వ్యాసం, చిన్న సైజు పాఠమే! ‘శూన్యంలోనుండి పువ్వులు రాలినట్లు రాలతాయ’ట పదాలు కవిత్వానికి.  ‘చెవి దగ్గర రొద పెడతాయి’ట. ‘చేతి వేళ్ళ మీద వాలి రెక్కలారుస్తాయ’ట. కవిత్వం పాఠకుడి మనస్థాయిని పెంచాలంటారు రచయిత్రి.  బాధ్యత కవిమీదనే వున్నా, చదివే పాఠకుడి మనస్థాయిని బట్టి కూడా ఉంటుంది కదా, అది పెరిగినా, తరిగినా.  

​

నాకు నచ్చిన వ్యాసం, ‘సాహిత్యంలో శబ్దము – నిశ్శబ్దము’ – ఈ వ్యాసాన్ని రచయిత్రి ఒక సభలో చదివినట్లు జ్నాపకం.  శబ్దప్రపంచంలో నిశ్శబ్ద అనుభూతి సాహిత్యానికి, ముఖ్యంగా కవిత్వానికి ఎంత ప్రాణం పోస్తుందో నిశ్శబ్దంగానే చెబుతారు రచయిత్రి.  ఆమె ఉల్లేఖించిన ఇస్మాయిల్ గారి మాటలు మళ్ళీ మళ్ళీ చదవాలనిపిస్తుంది.  

​

వ్యాసాలు కొంచెం అటు, ఇటు అడుగులు వేసి నాట్యం చేసినా, రచయిత్రితో పాటు పాఠకులని కూడా నిశ్శబ్ద, శూన్య ప్రపంచంలో రాలుతున్న పువ్వులననుభవించేటట్లు చేస్తుంది.  చదవండి.  

​

ఈ పుస్తకం వంగూరి ఫౌండేషన్ వారి డెబ్భై ఎనిమిదో ప్రచురణ.  వెల రూ.80.00

 

రెండో పుస్తకం, ఇంద్రాణి గారిదే, ‘కాళీ పదములు’.   ‘మనవి మాటల’లో “మనసు అనేకానేక విషయ వాంఛల తూగుటూయ్యాలలో తల్లకిందులౌతూ, కాసేపు ఆనందానికి, కాసేపు దుఃఖానికి లోనౌతూ, మనుష్యులను సంతోషానికై బిచ్చమెత్తే ఒకానొక బేలస్థితిలో ఎదురైంది కాళి.  అప్పటినించీ నన్ను చేయి పట్టి నడిపిస్తూంది” అంటారు రచయిత్రి తనకు కలిగిన స్ఫూర్తి గురించి రాస్తూ.   

​

నల్లని గంగ

గొంతుకలో ఊగే 

నాలిక 

​

అన్న పదప్రయోగంతో మొదలౌతుంది దక్షిణేశ్వర్ కాళి గుడిపై ఆమె అనుభావన.  వాడ్రేవు చినవీరభద్రుడు గారు రాస్తూ, ‘తల్లికోసం బిడ్డ ఎంత తపిస్తుందో, బిడ్డ తల్లికోసం ఎంత ఆరాటపడుతుందో అంతా ఇందులో ఉందం’టారు.  

కవితను చదువుతూంటే మనంకూడా ఆమెతో గుడి పక్కన గంగా నది ఒడ్డున సంధ్యావేళ కూర్చుని అనుభవించకుండానే అనుభవించగలం.  ‘అనుభూతి ధోరణిని విడవకుండానే, అధ్యాత్మిక భావాలను తనదైన శైలిలో ప్రశ్నిస్తూ, ప్రశ్నించుకోవడమే ఇంద్రాణి కవితా ప్రస్థానంలో మరొక కోణం’ అంటారు వంగూరి చిట్టెన్ రాజు గారు తన మాట రాస్తూ.  ఇది అక్షరాలా నిజం.  

​

తల్లో

తుమ్మెదలకు

మత్తుమందు తాగించి

లోకపు పచ్చి వాసనలను

కప్పి పెడుతున్న 

రాత్రి 

​

ఎంత లోతైన  భావన! రచయిత్రి ఈ పద ప్రయోగం చేసే ముందుగానే ఆమె మెదడులోకి ప్రవేశించి వుంటే బహుశా ఆలోచనా ప్రక్రియ కొంచెం అర్థమయేదేమో!

కవితలలో జీవితపు విషాద ఛాయలు కనబడతాయి.  ఒంటరి స్త్రీ సమాజంలో ఎదుర్కునే సమస్యలు కనబడతాయి.  మగవాడి వాంఛ, అహంభావాల్ని ఎర్రని మంటల్లా కనబడుతున్న కాళిక కళ్ళు భస్మం చేయవా?

​

నల్లని కురులుగా పాకుతున్న నీడలో, తుమ్మెదలను తోస్తున్న గాలిలో, నీటి తుంపరల చిన్ని వానలో’ చూసింది కాళిని కవయిత్రి.  కాళిక కనిపించని రూపమేదీ? కాళిక నవ్వుల సవ్వడి వినని చోటేదీ? చిన్న పదాలతో భయంకరమైన కాళిని, శిష్ట రక్షణ, దుష్ట శిక్షణ చేసే ఆ తల్లిని రచయిత్రి ఎలా చూసిందో చూడండి.

​

ఎగసిన జ్వాలలు

కాళిక నాల్కలు 

కోపపు చూపులు 

వేల్చును కాల్చును 

కోర్కెలు పల్కులు

బిగిసిన తల్పులు 

​

పదం పదం భావించాలి ఈ కవితల్ని అనుభవించాలంటే.  

పై రెండు పుస్తకాలూ చదవదగినవి, రెండూ వంగూరి ఫౌండేషన్ వారు ప్రచురించినవే.  పుస్తకాలు కావాలనుకునేవారు ప్రచురణకర్తలను సంప్రదించండి.  

 

 

ఇక మూడవ పుస్తకం నార్ల వెంకటేశ్వరరావు గారు రాసిన ‘సీత జోస్యం’.  చిన్నప్పుడు అమ్మ చెప్పేది వెంకటేశ్వరరావు గారిని కమ్యూనిస్టు అనేవారని.  నాకు తెలీదు. నాకు తెలిసినదల్లా ఆంధ్ర ప్రభలో మా అమ్మ మమ్మల్ని అడపా దడపా చదివించే ఆయన రాసే సంపాదకీయాలు.  గంపెడు విషయాలు గుప్పెట్లో పట్టించినట్లుండేవి. విషయంలో స్పష్టత, భాషలో పట్టు కనబడేవి. 

 

ఆయన ఒక హేతువాది.  మానవతా వాది. ఆయన ఆలోచనలు ఎంత బలమైనవో చూడండి ఆయన మాటలలో.  

“నాది ఆర్య, ఆర్యేతర దృష్టి కాదు.  భాహ్మణ, భ్రాహ్మణేతర దృష్టి అసలే కాదు.  అవి సంకుచిత దృష్టులు. అవి నాకుంటే, నన్ను చూచి నేనే సిగ్గు పడాలి.  జాతిమత కుల వర్గ విభేదాలన్నీ సమసి పోవాలి; సమతాస్వాతంత్ర్యాలు సర్వత్రా నెలకొనాలి; దారిద్ర్యం, దైన్యం ఈ భూతలం నుంచి మటుమాయమైపోవాలి; అణ్వస్త్రయుద్ధం ద్వారా నరజాతి, దాని నాగరికత సర్వనాశం కాగల ప్రమాదం పూర్తిగా తొలగాలి; వివేకవిజ్ణానాలు వర్థిల్లాలి; మానవునికి అతడి మానవతకు పట్టాభిషేకం జరగాలి – ఇదే నా ఆరాటం, ఇందుకే నా పోరాటం.  ఈ పోరాటంలో మీరు నా సరసను నిలిస్తే సంతోషిస్తాను; నా సమ్ముఖంలో నిలిచినా సంతోషిస్తాను; ఇదే మీకు నా ఆహ్వానం; నా పక్కనో, నా యెదుటనో బారు తీరండి, పోరులో దూకండి”.  

సుమారు 1962 ప్రాంతంలో రాసిన నాటకం ఈ ‘సీత జోస్యం’.  ఈ పుస్తకానికి పీఠిక రాస్తూ చెప్పిన మాటలవి. 

నాటకం సుమారు ముప్ఫై పేజీలైతే, ఉపోద్ఘాతం సుమారు నూట ముప్ఫై పేజీలు.   రామాయణ గాథకు చరిత్రకాధారం ఏమైనా వున్నదా? రాముని వనవాసమేప్రాంతంలో? ఇలాంటి ప్రశ్నలకు సమాధానాలు ఎన్ని వున్నా ప్రశ్నలు అలాగే ఉండిపోయాయి ఇప్పటికీ.  అందుకు ఒక కారణం రామాయణాన్ని మరో కోణంలో చూడలేకపోవడం, తరతరాలుగా వస్తున్న మన నమ్మకాల్ని వదిలించుకోలేకపోవడం, రాముని పట్ల, రామాయణం పట్ల వుండే దైవభావాన్ని, ఆరాధనా భావాన్ని ప్రశ్నించుకునే ధైర్యం లేకపోవడం, పురావస్తు శాస్త్రజ్ఞులు సారి అయిన ప్రదేశాల్లో తవ్వకపోవడం అంటారు నార్ల.  

అయితే నార్ల గారు చూసిన కోణం ఏమిటి?  

పీఠికలో ఆయన చర్చించిన విషయాలు, రామాయణంలో నిజమెంత? లంక ఎక్కడిది? అయోధ్యకు, లంకకు, దూరమెంత? రాక్షసులెవరు? ఋషులెవరు? ఋషుల కుట్రలో రాముని పాత్ర ఏమిటి? అప్పట్లో ఆయుధాలేమి వాడారు? సీతారాముల మధ్య సంబంధమెలాంటిది?  సీత వ్యక్తిత్వమెలాంటిది?

అన్నీ విషయాల్లోనూ నార్ల వారు ఎన్నో గ్రంధాలను, విశ్లేషణలను, చదివి తన ఆలోచనలను ఏర్పరచు కున్నారనడంలో సందేహం లేదు.  తాను చదివిన గ్రంథాలన పుస్తకం చివర జతపరిచారు కూడా.  సాంప్రదాయవాదులంటే ఆయనకు కొంచెం చులకన చూపున్నా, సాధ్యమయినంతవరకు ఒక హేతువాదిగా, రామాయణాన్ని ఒక పరిశోధకుడిగా, ఒక విశ్లేషకుడిగా, పాఠకుడికి పరిచయం చేశారు.  ఆయన అంటారు కదా, “రామాయణంలో చారిత్రక సత్యం రవ్వంతగా వుంటే, అది క్రీస్తుకు పూర్వం పదవ శతాబ్ది ప్రాంతాల ఉత్తరభారతంలోగల కొద్దిపాటి రాజ్యాలు పెక్కింటిలో ఒకదానికి చెందిన రాజాస్థానంలోని కుట్రలకు పరిమితమని నా వైఖరి; రామరావణ యుద్ధమనేది నిజంగా జరిగివుంటే, దాన్ని ఆహారసేకరణ, ఆహారోత్పత్తి వ్యవస్థల మధ్య సంఘర్షణగా పరిగణించవచ్చని నా వాదం.  రామాయణ భారతాలైనా, అష్టాదశ మహాపురాణాలైనా వాటి ప్రధానోద్దేశాలు కులవ్యవస్థను పరిరక్షించడమే. ఫ్యూడల్ సంఘాన్ని సుస్థిరం చేయడమే”.

రామాయణ కాలంలో జనాభా చాలా తక్కువ.  అరణ్యాలెక్కువ. లంక (నీరున్న ప్రదేశం) మహా అయితే నూరు మైళ్ళ దూరంకంటే ఎక్కువకాదు.  ఋషులు పాడి, పంటలతో పాలనా పోషణా తెలిసిన జ్ణానపరులు. అయితే విస్తరించడానికి భూమి కావాలి.  అరణ్యాలను దహనం చేస్తేనే కాని కొత్త భూమి వ్యవసాయానికి రాదు. వారికి ఆటంకం అడవులలో ఉండే ఆదిమజాతి వారు.  అరణ్య దహనానికి అడ్డుకునేది ఎందుకంటే వారి జీవనమక్కడే కదా మరి? అందుకే ఋషులకు రాజుల మద్దతు కావాలి ఆ ఆదిమవాసుల్ని నిర్మూలించాలంటే.  వనవాసం ఎక్కడ చేయాలో, ఆ వనవాస జీవనంలో రాముడి చేత ఆ రాక్షసులనబడే ఆదిమజాతి వారిని ఎలా సంహరించి భూములను ఋషులకిప్పింపజేయాలో అన్నది ఋషుల కుట్ర.  రాజుల్ని పొగడడం ఆకుట్రలో ఒక భాగమే. ఆ విషయం పసికట్టిన సీతకు, రామునికి, లక్ష్మణునికి మధ్య వనవాసానికి ఎగిన కొత్తల్లో జరిగిన వాగ్వివాదమే ‘సీత జోస్యం’ నాటకం.  

నాటకం చివరిలో సీత చెప్పిన మాటలివి:

“ఔను! మీ వంశగౌరవమే మీకు కావలసింది, నేను కాదు!  వెళ్ళండి! వెళ్ళి, నిరపరాధులను చంపి, మీ వంశ గౌరవం కాపాడుకోండి!!  కానీ ఆగి ఒక్క మాట వింటారా? అవసరమైతే నన్ను విడుస్తామన్నారు. మీరంతటివారే!   మీ వంశ గౌరవానికి బలిగా ఎప్పుడో ఒకప్పుడు ఈ నట్టడివిలోనో నన్ను దిక్కులేని దాన్నిగా మీరు దిగవిడుస్తారు”!!

పద్నాలుగు సంవత్సరాల తరవాత వంశగౌరవం కోసం తనని అడవిలో వదిలివేస్తాడని సీత చెప్పిన జోస్యం.  అయితే అంతకంటే ముఖ్యమైనది నార్ల వారి ఆలోచనలు, ఆయన హేతువాద తత్వం, మానవతావాదిగా ఆయన తపన పుస్తకంలో చూడవచ్చు.  

  

ఇది విశాలాంధ్రా పబ్లిషింగ్ హౌస్ వారు 2016 లో ప్రచురించిన పుస్తకం.  ఖరీదు రూ. 130.